Манайд 20 гаруй угсаатны бүлэг бий. Үүнээс хамгийн их буюу 80 гаруй хувийг Халхууд эзэлдэг. Угсаатны бүлэг болгон нь өөрийн ёс заншил, соёлоороо ялгардаг. Тиймээс Монголын үндэсний музейн эрдэм шинжилгээний ажилтан Н.Нарангэрэлтэй хамтран, монгол үндэстний дээлний онцлогийн талаар уншигчдадаа хүргэе.

Монголчуудын хэрэглэж байсан хувцсыг хадны сүг зураг, хүн чулуун хөшөө, археологийн олдвороос харж болно. Анх манай нутагт уур амьсгал дулаан байсан учраас хаз, хаадай, хаалт, нөмрөг, халхавч гэсэн хувцсыг түүхэндээ хэрэглэж байсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл өвсөөр сүлжиж хийсэн, навчаар халхалсан хувц...

               
                                                                                                            D.Nyamsuren

How shall I sit cross legged in the lotus position, like Amitaba
How shall I dipict you in Buddha’s vision, like Amitaba
How shall I identify the secret of beuty by sign,like Amitaba
How shall I cover the woman’s waist with birchback, like Amitaba
How shall I pray to root tip in the land’s depth, like Amitaba
How shall I decorate you with nine precios stones, like Amitaba
How shall I imagine the woman who just come out the water and  sitting on its side...

                                                                                                                                                                 

I know the only truth! The others – cast aside!
There’s no need for the men of Earth to fight with others! 
Look, there’s the evening soon and soon it’ll be the night.
What you about, colonels, poets, lovers?

Now wind is near the soil and dew lay on the grass,
The starry blizzard soon will freeze into the heaven,
And soon under the earth will sleep each one of us –
By whom a sleep on it to others hadn’t been given
        ...

O, tears that in eyes freeze!
The cry of love and pain!
My Chekhia’s in tears!
In blood is all my Spain!

O, mountain of black,
You shaded all the world!
It’s time to return back
My ticket to the God.

Yes, I refuse to be
In Bedlam of non-men.
Yes, I refuse to see
How wolves of squares do slain.

Yes, I refuse to wail
With field sharks of all ranks.
Yes, I refuse to sail 
Down the stream of backs.

My ears I need more not,
My eyes I needn’t to use,
To all your crazy world 
One answer – ‘I refuse.’

                                     1939...

                                                                                                                                         О.Дашбалбарын шүлгээс

Тамын хорвоогоос хагацаж, амсхийх цаг чинь ирлээ
Үхлийн ялгуулсан инээмсэглэлийг тосон угтагтун
Үнэндээ уруул чинь хөрснөөр таныг амраана
Үзэгдэхгүй, харагдахгүй болж байгаад чинь баяр хүргэе
Үхэл хэмээх мөнхийн анд чинь тосон авч буйд баяр хүргэе
Олон арван жилийн ял амьдралыг эдэлж дуусаад
Орон гяндангаас гарах шиг биеэ орхисонд баяр хүргэе...